در چاپ‌‌های غیر قانونی کتاب مباحث مختلفی درگرفته است از نقض حقوق ناشران گرفته تا تخلف در توزیع کتاب‌های بی مجوز به مناسبت‌های مختلف کارشناسان ما این موضوع را مورد بررسی قرار داده‌اند در ادامه به شکلی مفصل‌تر و زاویه‌ای جدید‌تر به این بحث خواهیم پرداخت.

 یکی از مواردی که در بحث چاپ کتاب ها به وجود می آید بحث نقص حقوق ناشر به صورت چاپ غیر قانونی کتاب است. چاپ غیر قانونی کتاب زمانی اتفاق می افتد که ناشر اولیه رضایتی نسبت به چاپ مجدد نداشته باشد اما ناشر آن را چاپ کرده و منتشر نماید. در این حالت ناشر مرتکب جرم شده و از نظر قانونی متحمل خسارت خواهد شد و با وی برخورد می گردد. کارشناس می تواند میزان خسارت چاپ غیر قانونی را برآورد کرده و با استفاده از روش هایی نظیر بررسی میزان فروش، نسخه های چاپ شده و غیره میزان خسارت را ارزیابی نماید. برخی کتب نیاز به دسته بندی و طبقه بندی محتوایی و امثالهم دارند که کارشناس می تواند در خصوص آنها اظهار نظر نماید.

چاپ غیر قانونی کتاب

عمدتا کتاب هایی به صورت چاپ غیر قانونی هستند که در خصوص چاپ آنها از ناشر اولیه کسب اجازه نشده باشد و در راستای انتشار و پخش آن اقدام شده باشد. چاپ قانونی کتاب دارای مراحل مختلف قانونی است که با دریافت شماره شابک و فیپا و در نهایت گرفتن مجوز می توان نسبت به چاپ آن اقدام نمود. اما کتبی که ناشران آن ها به دلایلی مانند جو حاکم بر جامعه امکان چاپ کتاب را نداشته باشند و سپس ناشرانی دیگر اقدام به چاپ نمایند غیر قانونی محسوب شده و برخورد قانونی را شامل می شود. کارشناس رسمی دادگستری چاپ و چاپخانه می تواند در این خصوص ارزیابی نماید و برآورد خسارت انجام بدهد. چاپ غیر قانونی کتاب ها به اهداف مختلفی صورت می گیرد که کارشناس می تواند آن ها را بررسی کند. چاپ غیر قانونی کتاب ها شامل چاپ مکتوب می شود و انتشار نسخه های پی دی اف و کتب الکترونیکی فارغ از آن است.

ارزیابی خسارت چاپ غیر قانونی کتاب

ارزیابی خسارت چاپ غیر قانونی کتاب با استفاده از روش هایی نظیر بررسی جامعه آماری انتشار و فروش کتاب، بررسی سال چاپ و درآمد حاصل از فروش، منطقه انتشار کتاب توسط کارشناس انجام می پذیرد. برای اینکه کارشناس بتواند خسارت را تعیین نماید می تواند از نمودار های آماری و نرم افزار های خاص این موضوع را بررسی نماید.

نحوه تعیین خسارت چاپ غیر قانونی به این صورت است که کارشناس در خصوص میزان فروش در مناطق توزیع کتاب تحقیقات خود را کامل می کند و با توجه به میزان درآمد حاصل از فروش کتاب، سال چاپ و نمودار های آماری اقدام به تعیین میزان خسارت می کند. انتشار کتاب ها گاهی به صورت های گوناگون نظیر کپی برداری و استفاده از محتواهای کتاب نیز انجام می شود که قابل پیگیری توسط کارشناس رسمی را دارد. در این موارد کارشناس با توجه به ویژگی های کتاب و نوع کپی برداری و میزان فروش و درآمد حاصل از آن اقدام به تعیین خسارت می کند.

بنابراین به طور کلی چهار نوع تخلف را می‌توان از یکدیگر تفکیک کرد:

• چاپ اثر بدون اجازه مولف
• چاپ اثر بدون مجوز
• تجدید چاپ بدون توافق با مولف
• انتشار کتاب بدون اجازه ناشر

کارشناس رسمی دادگستری کتاب و کتاب شناسی هم در خصوص بررسی کتاب ها و محتواهای آن ها خدمات ارائه می دهد که در راستای توسعه و دسته بندی کتاب ها می تواند اظهار نظر نماید. عموما برخی کتب نیاز به دسته بندی و شناسایی دقیق تر دارند در این خصوص کارشناس می تواند خدمات ارائه نماید.

 تخلفاتی که در حوزه نشر و چاپخانه‌ها صورت می‌گیرد معمولا با جرایم و حواشی بسیار زیادی نیز همراه هستند. تعلیق  از کار، مجازات نقدی، حبس و لغو پروانه چاپخانه‌ها معمولا در اثر بروز تخلفات روی می‌دهد. در این یادداشت با کمک کارشناس رسمی دادگستری چاپ و چاپخانه به بررسی انواع جرایم چاپخانه‌ای و مجازات آن  و همچنین اختلافاتی که در این حوزه ممکن است بروز کند می‌پردازیم.
 برای بررسی بهتر و شناخت اصول مصادیق موضوعات فوق بهتر است تا آیین‌نامه تأسیس و نظارت بر چاپخانه‌ها را بررسی کنیم تا با محدودیت ها و مسئولیت های چاپخانه‌ها آشنا شویم. تمامی مراکزی که اقدام به چاپ در هر سطحی می‌کنند باید این قوانین و الزامات را رعایت کنند. چاپخانه‌های دیجیتال، چاپ افست، لیتوگرافی و مراکز طراحی و چاپ بنر، صحافی و غیره زیرمجموعه‌های چاپخانه محسوب می‌شوند.
 این مراکز بدون داشتن مجوز حق فعالیت ندارند حتی در صورتی که این مراکز به چاپ آثار مجاز و قانونی نیز بپردازند به دلیل نداشتن مجوز با آن‌ها برخورد خواهد شد.
 چاپخانه‌ها باید مکان مشخصی برای چاپ داشته باشند. با توجه به این که در حال حاضر به شیوه فعالیت آن‌ها نظارت می‌شود هر چاپخانه باید دارای یک مکان مشخص غیرمسکونی باشد که این مکان قبلا به اطلاع واحد صنفی هر محل رسیده باشد. تغییر مکان چاپ حتما باید با اطلاع و کسب مجوز از مراجع ذی‌صلاح صورت گیرد در غیر این صورت از نظر کارشناس دادگستری چاپ و چاپخانه مصداق بارز تخلف روی داده است.
 چاپخانه‌ها باید درخواست چاپ کلی و عمده ای که دریافت می‌کنند را به ثبت برسانند. در واقع باید اطلاعات سفارش دهنده و آن چیزی که چاپ شده است را ثبت کنند و همچنین چاپخانه ها حق چاپ و تکثیر کتب نشریات و مواردی فاقد مجوز هستند و یا به شکلی به نظر غیر قانونی می‌آیند را ندارند. بنابراین چاپخانه‌ها باید برای چاپ هر یک از موارد مذکور ابتدا مجوز چاپ سفارش دهنده که از سوی وزارت ارشاد صادر شده است را بررسی نمایند.
 در صورتی که چاپ  به صورت متوالی صورت گیرد نیز چاپخانه‌ها باید اقدام به عقد قرارداد به منزله توافق و سفارش چاپ کنند. برای مثال اگر فردی به صورت هفتگی هزار بروشور چاپ کند چاپخانه مستلزم ثبت این موراد در دفتر و عقد قرارداد است.
 خرید و فروش و جابجایی ابزارها و دستگاه‌های چاپ نیز باید با مجوز تاسیس و انتقال صورت گیرد.
 با توجه به تنوع تخلفات در حوزه چاپ مجازات‌هایی در نظر گرفته شده است. برای مثال یکی از موارد مهمی که هم مصداق تخلف است و هم باعث بروز اختلاف بین افراد می‌شود تغییر قیمت و کیفیت چاپ است. تغییر قیمت و یا ارائه کاری کم کیفیت معمولاً اختلافاتی را ایجاد می‌کند که تعیین آن بر عهده کارشناس رسمی چاپ و چاپخانه است. معمولا جبران خسارت و درج در پرونده به عنوان جریمه برای متخلفان صورت می‌گیرد اما در صورت تکرار ممکن است با توبیخ‌هایی نیز همراه شود.
و یا برای کپی و تکثیر آثار غیرمجاز مجازات‌هایی چون حبس بین شش ماه تا سه سال و یا اگر موارد چاپی خلاف شرع و امنیت عمومی کشور باشد مسئله جرم فراتر رفته و احکام سنگین تری نیز در انتظار متخلفان خواهد بود. به همین دلیل نیز بسیاری از فعالان این حوزه مرتکب تخلفات امنیتی و یا توهین و ترویج عقایدی خاص می‌شوند.
به طور کلی در صورتی که مشکلی در این حوزه برای شما رخ داد می‌توانید با مراجعه به کارشناس چاپ و چاپخانه راهکار‌های برای حل مشکلات خود پیدا کنید.

احتمالا در خصوص چاپخانه‌های زیرزمینی و چاپ کتب کمیاب، نایاب و حتی ممنوعه مطالب زیادی را شنیده باشید. در حال حاضر به دلایل مختلف و اعمال محدودیت در چاپ بعضی آثار، بسیاری فضای مناسبی یافته‌اند تا از طریق چاپ و فروش غیرقانونی کتاب بازار مناسبی برای کسب و کار خود ایجاد کرده باشند کافی است سری به بازار کتاب در خیابان انقلاب و یا دستفروشان کتاب در نقاط مختلف کشور بزنید تا گستردگی این تخلف را به خوبی متوجه شوید. در کنار چاپ کتب، روزنامه‌ها، نشریات و حتی بنرها و موارد دیگر حوزه چاپ نیز ممکن است به صورت غیرقانونی چاپ و تکثیر شوند. کارشناس رسمی دادگستری چاپ و چاپخانه با بررسی شیوه‌های مختلف چاپ این آثار جرایم و مجازات این عمل را نیز بررسی خواهد کرد.
 چاپ آثار بدون مجوز به دو صورت اتفاق می‌افتد و هر شکل از آن نیز مسائلی بسیار متفاوت را به دنبال دارد. در حال حاضر بسیاری به دلیل قیمت بالای بعضی از کتاب ها و یا حتی عدم تایید صاحب اثر اقدام به تکثیر کتب آن‌ها می‌کنند. اولین مسئله‌ای که در اینجا ایجاد می‌شود حقوق معنوی صاحب اثر است. در این نوع چاپ حقوق صاحب اثر و ناشر نادیده گرفته می شود برای مثال در نظر بگیرید که کتاب تاریخی خاصی فروش بسیار زیادی دارد و به همین دلیل برخی سودجویان ترغیب می‌شوند تا در ابعاد گسترده‌ای اقدام به تکثیر کنند. تکثیر و کپی علاوه بر مسائل فرهنگی که در پی دارد مسائل حقوقی نیز برای عاملان آن ایجاد می‌کند.
 مالکیت معنوی یک اثر حقوق و امتیازات هر اثر را تا مدت زمان مشخصی به فرد یا موسسه‌ای واگذار می‌کند. کپی و تکثیر این آثار بین شش ماه تا سه سال حبس برای متخلفان در پی خواهد داشت.
حتی در بسیاری از موارد کتاب هایی در فروشگاه‌ها کشف می شوند که به تازگی تالیف و ترجمه شده‌اند و دقیقا شبیه کتابی است که یک ناشر مجوز آن را دریافت کرده و هرینه آن را پرداخته اما آن چیزی که در بازار توزیع می‌شود نسخه کپی شده و تکثیری آن است.
 اما  از نظر کارشناس دادگستری چاپ و چاپخانه تخلف دیگر این حوزه را باید در چاپ آثار بدون مجوز و تولید و توزیع کتب و مجلات ممنوعه یافت. بسیاری حتی به صورت علنی اقدام به تبلیغات در این حوزه نیز می‌کنند. کتاب های کمیاب، نایاب و ممنوعه اصطلاحات بسیار آشنایی برای ما هستند. طبق مقررات و قوانین حوزه چاپ و نشر هر گونه تکثیر یا توزیع این آثار جرم محسوب می‌شود. برای مثال به دلیل در دسترس بودن فایل‌های این آثار در فضای مجازی و حتی تبلیغات گسترده‌ای که برای آن‌ها می‌شود  جذابیت‌های احتمالی که برای بعضی از خوانندگان دارد بسیاری از چاپخانه‌های رسمی و حتی چاپخانه های زیرزمینی از این امکان استفاده کرده و کتاب‌هایی در تیراژهای بسیار بالا چاپ می‌کنند. جالب است برخی از این کتاب‌ها در سطح کتابخانه ها نیز توزیع می‌شود.
 نمونه های دیگری نیز می‌توان به مثال های بالا افزود طرح ها، لوگو ها، و حتی بسیاری از تابلوهای نقاشی دارای مالکیت معنوی هستند. در حال حاضر به دلیل نادیده گرفتن حقوق معنوی در ابعاد گسترده مسائل فوق به امری عادی بدل شده است. هر چند که هر از چند گاهی اخباری پیرامون بازداشت گسترده متخلفان می‌شنویم. اما از نظر کارشناس رسمی چاپ و چاپخانه هنوز هم پرونده‌های زیادی در این خصوص در دادگاه‌ها ایجاد می‌شود.
البته این تخلفات همواره به صورت آگاهانه بروز نمی‌کنند. در بسیاری از موارد مشاهده شده است که افراد به دلیل بی اطلاعی از موضوعی خاص و یا قوانین اقدام به انتشار و چاپ برخی از آثار می‌کنند. حتی پرونده‌های ایجاد شده است که خود صاحب اثر اجازه چاپ آثار را به چاپخانه داده است و بعد میان چاپخانه و ناشر اختلافاتی بروز کرده است. مشکل مذکور برای نویسندگان معروف و معتبری نیز رخ داده است. نویسنده به دلیل اختلاف با ناشر فایل اصلی کتاب را در اختیار چاپخانه و یا چاپخانه‌هایی قرار داده است و آن ها نیز کتب را در تیراژ بالایی به چاپ رسانده اند.
به طور کلی سالانه مشکلات زیادی در این خصوص بروز می‌کند که بهترین راه و کوتاه ترین مسیر برای حل آن مراجعه به متخصصین این امر که کارشناس چاپ و چاپخانه است می باشد.

در حال حاضر افراد زیادی در صنعت چاپ مشغول به فعالیت هستند. سطوح فعالیت افراد بر اساس تخصص و میزان سرمایه متفاوت است. بعضی از افراد به کار در مشاغل کوچک این حوزه اکتفا کرده‌اند و بسیاری نیز چاپخانه های تخصصی و بزرگ راه اندازی کرده‌اند. احتمالاً برای همه علاقمندان به این حرفه پرسش‌هایی حول چگونگی مجوز گرفتن انواع دستگاه ها و هزینه تاسیس یک چاپخانه ایجاد شود. از آن جا که کارشناس رسمی دادگستری چاپ و چاپخانه در صورت بروز اختلاف در هر یک از این موارد صلاحیت اظهار نظر در این خصوص را برعهده دارد در این یادداشت برآنیم تا جدای از طرح اختلافات، مسائل پیرامون امکان و موانع ورود به این حرفه را نیز بررسی کنیم.
 از آن جا که چاپخانه ها نسبت به مراکز چاپ دیجیتال و فلکس بنر گستردگی بیشتری دارند شرایط دریافت مجوز در آن‌ها نیز اندکی تفاوت دارد. بسیاری از شرایط برای اخذ مجوز در مشاغل مختلف یکسان هستند مانند شروط عمومی. اما این شروط در صنعت چاپ بسیار جدی گرفته می‌شوند.
تابعیت جمهوری اسلامی، حداقل ۵ سال سابقه کار مرتبط، تحصیل در رشته های دانشگاهی مرتبط، عدم سوء پیشینه و داشتن کارت پایان خدمت از شرایط عمومی برای دریافت پروانه دستگاه‌های چاپ دیجیتال و بنر است. افرادی که دارای شرایط مذکور هستند می‌توانند مدارک خود را به همراه درخواست کتبی و مشخص به واحدهای استانی اصناف ارسال کنند. یا در خصوص کسب اطلاعات بیشتر می توانید به کارشناس رسمی چاپ و چاپخانه مراجعه کنید.
اما در خصوص دریافت مجوز چاپخانه ها نیز علاوه ۱۰ سال سابقه فعالیت سایر مدارک و اطلاعات مانند اخذ مجوز چاپ دیجیتال و بنر است و تابع قوانین چاپخانه‌ها. فایل اصلی قوانین صنفی چاپخانه ها را می‌توانید از سایت اصلی کارشناسان رسمی دادگستری به صورت رایگان دانلود کنید.
 اما در مطالب همین صفحه نیز می‌توانید در خصوص مصادیق اختلافات و تخلفات چاپخانه‌ای سایر مقالات را مطالعه نمایید.
 اما در بخش دیگر این مقاله لازم دانستیم به کمک کارشناس دادگستری چاپ و چاپخانه مسائلی را پیرامون هزینه تاسیس و همچنین مشکلاتی که در این راه ممکن است بروز کند را طرح کنیم، بنابراین تلاش می‌کنیم همین متن کوتاه را به منزله راهنمایی تاسیس چاپخانه به طور دقیق نیز در نظر بگیریم.
 یک توصیه  مهم قبل از ورود به بحث داشته باشم؛ بهتر است تجربه کافی برای ورود به این حرفه را پیدا کنید چرا که ممکن است اختلافات و مشکلات حقوقی این صنعت به سرعت گریبان‌گیر شما شود.
 اما هزینه‌ها؛ عمده هزینه‌ها مربوط به تهیه دستگاه‌های چاپ است ابتدا باید محل کار خود را مشخص کنید و اگر قصد تاسیس یک چاپخانه بزرگ را دارید و قصد انجام خدمات متنوع، باید به یک هزینه و سرمایه بیش از ۵۰۰ میلیون تومان فکر کنید. در غیر این صورت اگر می خواهید یک شغل ساده و درآمدزا داشته باشید، ابتدا باید هزینه دستگاه های چاپ را تهیه کنید و سپس به فکر مکان چاپ و سایر مخارج باشید.
 دستگاه های چاپ دیجیتال، دستگاه چاپ بنر و پوستر با قیمت های متنوعی در بازار عرضه می‌شوند که بنا به کارایی و نیاز شما این قیمت‌ها متغیر است. برای مثال از دستگاه‌های با قیمت حدود ۴۰ میلیون تومان می‌توان صحبت کرد تا دستگاه‌های پیشرفته صد میلیونی. البته برخی از دستگاه‌ها نیز موجود هستند که به دلیل چند کاره بودن قادر است بخش زیادی از نیاز شما را برطرف کند.
 سایر دستگاه های دیجیتال نیز بنا به کیفیت بیش از ۱۰ میلیون تومان در بازار عرضه می‌شوند. کارشناس چاپ و چاپخانه توصیه می‌کند با توجه به هزینه‌های زیادی که معمولا برای ورود به این حرفه باید در نظر گرفت علاوه بر تخصص های لازم با قوانین و مقررات این حوزه نیز آشنا باشید. به دلیل تخلفات گسترده‌ای که گاه به صورت ناآگاهانه هم بروز می‌کنند، جریمه و خسارت های زیادی ممکن است در انتظار شما باشد.
 در یادداشت دیگری در خصوص این تخلفات به تفصیل بحث کرده ایم اما به طور کلی کارشناس رسمی چاپ و چاپخانه تخلفات را به دو دسته تخلفات معنوی و تخلفات ماده دسته بندی کرده است. تخلفات معنوی شامل چاپ آثار غیر قانونی، چاپ آثار بدون مجوز، عدم دقت به مجوز برخی از نشریات و مقالات، و تخلفات عینی جابجایی مکان چاپ، انتقال دستگاه‌ها به اماکن مسکونی و برخی تخلفات دیگر که در حین ارائه خدمت به مشتری به وجود می‌آید، مانند گرانفروشی، ارائه کار بی کیفیت و یا امثالهم که از خطراتی است که همیشه متوجه شاغلان این حوزه بوده.  بنابراین اگر قصد ورود به این رشته را دارید باید به تمامی موارد فوق آشنایی کامل داشته باشید.